Hoe kunnen we plastic verminderen?

Door

Wat is plastic, eigenlijk?

Het woord plastic betekent letterlijk “kneedbaar” en het wordt gemaakt van grondstoffen afkomstig uit aardgas en aardolie. Plastic bestaat uit moleculen die door de mens tot stand gebracht zijn en daarmee dus synthetisch: ze komen niet natuurlijk in de natuur voor. Plastic komt grotendeels voor in twee varianten: thermoplasten en thermoharders. De eerste groep kun je smelten en recyclen en de tweede niet. Voorbeelden van thermoplasten zijn: tasjes, kleding en flessen. Voorbeelden van thermoharders zijn stopcontacten en elektronica onderdelen. 

Plastic is een eigenlijk een van de duurzaamste materialen omdat het heel lang goed blijft; het is dan ook een gek idee dat wij van het materiaal, dat op duurzaamheid het hoogste scoort, wegwerpspullen en -verpakkingen maken. Wegwerp plastic wordt in een paar seconden gemaakt, wordt voor een paar minuten gebruikt en blijft ten minste 400 jaar intact in de natuur. 

De plastic soep

Je hebt waarschijnlijk eerder van dit woord, dat veel problemen omtrent plastic gebruik omschrijft, gehoord. Eind jaren 90 werd de plastic soep ontdekt door cruiseschepen die midden op de grote oceaan die steeds meer plastic zagen drijven. Volgens Plastic Soup Foundation, een onafhankelijke non-profitorganisatie die zich sterk inzet voor bewustwording van deze problematiek, en National Geographic Channel staan we op dit moment op een punt van een ecologische ramp door zogenaamde single-use plastic (ook wel wegwerp plastic genoemd). De drie meest voorkomende vormen van wegwerp plastic zijn flesjes, rietjes en tasjes. Zo’n 40% van alle geproduceerde plastics zijn verpakkingsmaterialen van voedsel, schoonmaak- en verzorgingsproducten.

Hoe kon de plastic zo'n groot probleem worden?

Na de tweede wereldoorlog werd plastic razend populair. Wat men vaak niet weet is dat plastic een bijproduct van fossiele brandstof, zoals aardgas en aardolie, is. Door de stijgende vraag naar fossiele brandstof kon plastic spotgoedkoop geproduceerd worden.Tevens was er altijd een sterke lobby aanwezig vanuit deze grote bedrijven om het plastic probleem te verschuiven naar de burgers. Zo werden de campagnes als Keep America Beautiful en Nederland Schoon opgezet om de verantwoordelijk bij de burger te leggen en konden deze bedrijven ongeremd en exponentieel meer plastic blijven produceren.

Elk jaar produceert de mens weer meer plastic als het jaar ervoor. We kunnen nu geen plek op aarde meer vinden waar we geen plastic tegenkomen.

Plastic is nooit meer op te ruimen

Ten eerste: de toevoer van plastic zal altijd meer zijn dan we ooit kunnen opruimen. Ten tweede: plastic vergaat niet en breekt op in steeds kleinere deeltjes, waardoor de concentratie microplastic in de natuur toeneemt. Het geproduceerde plastic van 20 jaar geleden is nog altijd aanwezig en hier komt ieder jaar exponentieel meer plastic bij. Er wordt geschat dat als we zo doorgaan er in 2050 meer plastic in zee bevindt dan alle vissen bij elkaar.

Plastic zit niet alleen in zee, het is overal. Recente onderzoeken laat zien dat microplastic zich bevindt in lucht die we ademhalen, ons drinkwater en onze landbouw.

Vaak wordt gedacht dat vooral arme landen vervuilen en wij hier ons afval netjes in prullenbakken doen en dat plastic niet meer in het milieu terecht komt. Helaas is het tegendeel waar: het merendeel van plastic afval wordt niet gerecycled, ook niet hier in Nederland. In Nederland wordt slechts 15% van al het plastic gerecycled en de rest eindigt in de verbrandingsovens van energieproducenten of worden opgeslagen in landfills.

Wie zijn precies vervuilers, veroorzakers en verantwoordelijk?

De mens heeft plastic uitgevonden en de mens is verantwoordelijk voor oplossen van het veroorzaakte problemen. Overheden, de bedrijven en burgers zijn allemaal verantwoordelijk en wij horen allemaal deze verantwoordelijkheid te dragen. Overheden moeten voor goede regelgeving zorgen en handhaven om de vervuilers aan te pakken. Bedrijven en burgers om hun verantwoordelijkheid te nemen om plastic productie en consumptie te verminderen. Het wordt tijd om niet meer naar elkaar te wijzen maar in plaats daarvan de krachten te bundelen en gezamenlijk het probleem aan te pakken.

Dierenleed door Plastic

Dieren verstikken in plastic. Er worden dagelijks ontelbare video’s verspreid via social media van o.a. vogels, zeehonden, pinguïns en schildpadden die verstrikt zijn geraakt door plastic netten, flessen en plastic tasjes. Volgens Literbase, een website die bijhoudt hoeveel dieren worden geraakt door plastic afval, zijn op dit moment dat bijna 2500 diersoorten.

Dieren eten plastic op. Dieren eten plastic op omdat ze het niet altijd kunnen onderscheiden van voedsel. Voor dieren die water filteren zoals plankton, schelpen en baleinwalvissen is het onmogelijk om plastic te vermijden en zo beland veel plastic in hun maag en gaan ze op te duur dood omdat plastic niet verteert.

Plastic komen in de voedselketen van dieren terecht. Veel kleine dieren krijgen plastic of microplastic in hun lichaam, en wanneer zijn worden opgegeten door grotere dieren, komen deze microplastic bij hen terecht. Zo verplaatst plastic zich door de voedselketen van dieren zoals vissen. Denk ook aan gifstoffen en chemicaliën die verbonden zijn met plastics. Dit kost miljoenen dieren zoals vissen, vogels, schildpadden, zeehonden, walvissen en dolfijnen hun leven.

Schijnoplossingen

1. Schijnoplossingen

Helaas draagt recyclen slechts voor een klein deel bij aan het verminderen van de plastic afvalberg en lost recyclen het plastic probleem niet op. Waarom?

  1. De plasticproductie blijft groeien zo’n 40% per jaar, en er worden op dit moment talloze grote nieuwe fabrieken gebouwd over de hele wereld (het merendeel in de VS, omdat daar schaliegas zo goedkoop is). Schaliegas is een belangrijke grondstof voor plastic.
  2. Plastic is ook een bijproduct van aardolie en aardgas. Zo lang de productie van deze fossiele brandstoffen door gaat, zal de grondstof voor nieuw plastic spotgoedkoop blijven. Het is veel kostenefficiënter om nieuw plastic te maken dan te recyclen of voor alternatieven te kiezen.
  3. Lang niet alle plastic is te recyclen, wereldwijd wordt slecht 9% van al het plastic uiteindelijk gerecycled. De afvalverwerkingssystemen is niet zodanig ingericht om plastic goed te kunnen scheiden. Hierdoor eindigt het grootste gedeelte van plastic afval in stortplaatsen en in de verbrandingsovens van de elektriciteitsbedrijven.
    Heeft recyclen dan geen zin?

We kampen op dit moment met een enorm overschot aan plastic dat we nergens kwijt kunnen. Tot voor kort werd een deel Nederlands plastic getransporteerd naar China en sinds China deze stroom niet meer accepteert (en andere landen ook harde eisen gaan stellen), dan zal al het plastic bij de stortplaats terecht komen of worden verbrand.

Recyclen blijft wel heel belangrijk en we moeten de plastic soep die we gecreëerd hebben hoe dan ook oplossen. Maar voordat recyclen echt zin heeft, moeten we eerst de productie van plastic tegengaan door alternatieven te kiezen. Want zoals het nu gaat, blijven wij achter de feiten aan lopen. Een absolute reductie is noodzakelijk. Voorkomen is beter dan genezen.

2. Consumentengedrag
Vanaf de jaren 50 hebben grote bedrijven zoals Coca Cola veel campagnes en sterke lobby uitgevoerd om de verantwoordelijkheid bij de consumenten te leggen, onder het mom dat ‘verpakking laten geen afval achter, maar de mens wel’. Zo hebben deze bedrijven talloze foundations en stichtingen zoals Keep America Beautiful en Nederland Schoon opgericht om de aandacht te verplaatsen naar de educatie van burgers en naar het opruimen van afval, terwijl zij ongehinderd doorgaan met het produceren van plastic (zonder dat er genoeg capaciteit bestaat voor het verwerken van al dat plastic wanneer het het einde van de keten bereikt).
3. Composteerbaar

Er zijn twee soorten composteerbare plastics: een die van biomassa is gemaakt en biologisch afbreekbaar is, en de andere breekt alleen onder speciale omstandigheden (met juiste verlichting en temperatuur) af. Veel composteerbare plastic hebben dezelfde eigenschappen als oil-based plastic, met als verschil dat de grondstoffen van deze uit maïs, rietsuiker of aardappelen komen. Ze helpen alleen tegen de plastic soep in zee als deze plastics binnen afzienbare tijd bij lage temperaturen en met weinig weinig zonlicht afbreken, maar dat is helaas niet zo. Daarnaast het is ook verwarrend voor consumenten dat de een wel op composthoop kan, en de andere niet. Ze zijn niet van elkaar te onderscheiden.

Een bijkomend probleem is dat er voor de grondstoffen (voor composteerbare plastics) veel waardevolle landbouwgrond nodig is.

4. Greenwashing en zelfregulering

Veel bedrijven doen zich groener voor dan dat ze zijn. Zo hebben bedrijven grote invloed in de politiek want; de politici komen en gaan, maar de lobbyisten van bedrijven blijven. Zodra de politiek met een regelgeving komt, bijvoorbeeld voor statiegeld of een verbod op microplastic (microbeads), dan komen bedrijven met een alternatieve oplossing die vaak een een schijnoplossing blijkt te zijn. Het promoten van recyclen of kleine investeringen in opruiming acties gaan niet helpen als de productie van plastic exponentieel doorgaat. Reductie van plastic verpakkingen, dat écht zouden helpen het plastic probleem in de toekomst te verminderen, wordt bijvoorbeeld niet over gesproken.

Wat zijn microbeads?

Microbeads zijn kleine plastic deeltjes die aan cosmetica, verzorgingsproducten en schoonmaakmiddelen worden toegevoegd. Bedrijven voegen deze microplastics op grote schaal aan producten toe voor een betere structuur, helaas met een enorme impact op het milieu. Rioolsystemen zijn niet gemaakt om deze kleine deeltjes uit het water te kunnen filteren: zo eindigen deze microbeads in rivieren en oceaan, in vissen en uiteindelijk ook in mensen die vis eten. Microplastic is zeer toxisch voor organismen.

Wat kun je doen als consument?

100% plasticvrij leven in onze maatschappij, waarin plastic zo’n prominente rol heeft, is ondenkbaar en helaas vrijwel onmogelijk. Maar we kunnen als consumenten wel grote stappen zetten om onze plastic consumptie drastisch te verminderen. Bijvoorbeeld door steeds meer voor alternatieven te kiezen. Als we bewust rondkijken in onze badkamers, keukens, reizen, vrije tijd, huishouden en tuin gebruiken we veel onnodig wegwerp plastic. Daarnaast mogen we als consument kritisch zijn op producten die we gebruiken en kritische eisen stellen aan de procenten om ze te pushen richting positieve verandering.

Een paar plastic swaps ideeën:

  • In plaats van vloeibare afwasmiddel (in plastic verpakking) een afwaszeep van natuurlijke ingrediënten gebruiken
  • Zelf wasmiddel maken van zeepvlokken
  • Tandpasta tabletten i.p.v. tubes
  • Een shampoo bar i.p.v. fles
  • Herbruikbare containers voor eten i.p.v. plastic folie
  • Hervulbare zeepdispensers voor handzeep en allesreiniger

Wat kun je doen als ondernemer?

Ondernemers zijn ook mensen en zij hebben een gelijke baat bij schonere lucht en schonere milieu. Het is tijd dat bedrijven zich loskoppelen van de illusie dat zij geen verantwoordelijkheid hebben en planet & people boven profit te zetten.

Dit probleem kunnen we alleen samen oplossen – net zoals consumenten een bewuste levensstijl eigen kunnen maken en hun ecologische voetafdruk zoveel mogelijk kunnen verkleinen – moeten bedrijven kiezen voor oplossingen die écht duurzaam zijn en moeten overheden op hun beurt met duidelijke en efficiënte regelgeving en handhaving komen om vervuilers hard aan te pakken en op hun eigen verantwoordelijkheid te wijzen.

bronnen:

Geplaatst in Natuurlijk schoon.
Share
Winkelwagen Sluiten
Bijwerken van …
  • Geen producten in de winkelwagen.

Verder winkelen